Lạm phát đã có dấu hiệu tăng trở lại trong tháng 8. Và lực đẩy đến từ 3 nhóm hàng hoá thiết yếu: Giao thông (xăng dầu), y tế và giáo dục.
Theo TS Vũ Thành Tự Anh (ĐH Fulbright), mặc dù CPI trung bình 8 tháng 2017 so với cùng kỳ 2016 chỉ 3,8%, tuy nhiên, chỉ số giá tiêu dùng đối với hai nhóm hàng thiết yếu là giáo dục và y tế lại rất cao: Giáo dục 10% (trong đó, dịch vụ giáo dục 11,5%), thuốc và dịch vụ y tế 47% (trong đó, dịch vụ y tế 64,8%).
Và chết nỗi là ở nhận định này, xu thế y tế và giáo dục tăng giá gấp nhiều lần so với mặt bằng chung đã tồn tại một cách nhất quán từ 5-7 năm trở lại đây.
Những con số % thật đáng lo ngại.
Có lẽ, tâm lý và phản ứng của người dân đối với hai nhóm hàng hoá thiết yếu này khác xa so với "khi xăng tăng giá" chính là bởi thứ xu hướng "tồn tại nhất quán" như "tốt sang sông" này. Và cơ bản nhất, người dân không có quyền mặc cả (liệu có ai mặc cả với cái máy tính ngoài hiệu thuốc hay cái máy đếm tiền trong bệnh viện, trong siêu thị sách?!).
Liệu chúng ta có thể khống chế giá được không?
Câu trả lời là chúng ta có muốn hay không mà thôi.
SGK chẳng hạn. Thống kê trên một tờ báo giáo dục cho thấy: Lợi nhuận sau thuế của riêng NXB Giáo dục Việt Nam, đơn vị độc quyền in SGK năm 2017 là 67,8 tỷ đồng, bằng 45,5% lợi nhuận toàn khối xuất bản.
Nếu so sánh lợi nhuận sau thuế thì lợi nhuận của riêng NXB này bằng 83,5% lợi nhuận của 59 nhà xuất bản cộng lại.
Nếu mỗi học sinh tiểu học bắt buộc phải mua một bộ sách, phụ huynh của 7.801.560 học sinh tiểu học phải bỏ ra tổng số tiền vào khoảng 1.212 tỷ đồng. Chưa kể cấp THCS, chưa kể cấp THPT.
Thực trạng của không ít trạm BOT hiện nay (tráng nhựa qua loa chặn xe thu cả tuyến) thì SGK cũng có thể coi là một thứ BOT: Mỗi năm chỉ chỉnh sửa chút xíu rồi phát hành khiến học sinh không thể dùng lại sách cũ và phụ huynh chỉ còn cách móc sâu trong ví. Chưa kể đến những loại sách công khai bắt học sinh điền thẳng vào sách để rồi học xong chỉ còn cách duy nhất là bán đồng nát.
1.900 dịch vụ y tế tăng giá. SGK sử dụng một lần, lần sau đắt hơn lần trước, xăng vừa tăng đúng dịp nghỉ lễ, VAT đang được đề nghị tăng, trong khi lương tối thiểu vùng có ngành xin hoãn điều chỉnh. Dồn dập thế này dân còn đâu tiền mà... đóng thuế nữa.
